Қымыз
Қымызды ежелден бері дайындап, ішеді. Дәстүрлі қымызды
жасау үшін жаңа сауылған биенің сүті (саумал), түйе, құлын немесе ешкі
терісінен жасалған саба қажет, онда биенің жаңа сауылған сүтін (саумалды) және
ұйытқыны құяды. Тәулікке жылы жерге қойып, содан соң мұқият арнайы піспекпен
піседі. Әдетте сабаға майлы сүрленген қазыны салады. Ол қымызға ерекше дәм
береді. Қазіргі замандағы жағдайда қымыздың өнеркәсіптік шығарылуы ретке
келтірілген. Қымыз ағзаны әлдендіріп, шөл қандырып қана қоймай, дәмді, сондай-ақ
қымыздың бірқатар емдік қасиеті бар: оны шұбат сияқты туберкулез ауруын емдеген
кезде пайдаланады.
Шұбат (қышқыл түйе сүті)
Шұбатты дайындау технологиясы қымызға қарағанда анағұрлым оңай. Торсыққа (теріден жасалған қапшық) немесе ағаш күбіге ашытқыны салады, содан кейін жаңа сауылған түйенің сүтін құяды, байлап қояды немесе қақпағын жабады да бір тәулікке ашыту үшін қалдырады. Шұбатты қымыз сияқты әлсін-әлсін піспейді, оны үстелге қою алдында жақсылап араластырады. Шұбаттың түсі аппақ, қымызбен салыстырғанда қою және майлы. Оның майлылығы 8 % дейін барады. Ол жақсы сақталып, өз қасиетін жоғалтпайды. Онымен тек туберкулез ауруын ғана емес, кейбір асқазан және ішек ауруларын емдейді.
Айран
Майы алынған және де майлы сиыр, қой, ешкі және бие сүтінен жасайды. Сүтті пісіреді де, жылы күйге дейін салқындатады. Ашытқыны қосады, араластырады және 1-2 сағатқа ұйытып қояды. Айранды бір тәуліктен астам уақыт сақтауға болмайды, ол өзінің қасиетінен айрылады.
Қатық
Қой, сиыр және ешкінің піскен сүтінен дайындалады. Ол үшін сүтті ақырын отта көп уақыт қайнатады, жылы күйге дейін салқындатады, ашытқыны салып, араластырады да, жылы жерде 2-3 сағатқа ұйытып қояды. Суық кезінде ішу керек.
