Төрткүл дүние көз тікке Париж-2024 Олимпиадасы да басталды. Франция астанасына ат терлетіп барған спортшыларымыз жарыстың бірінші күнінде 10 метрге нысана көздеуден аралас командалық сында Ислам Сәтпаев пен Александра Ле қола медаль жеңіп алды. Сонымен қатар дзюдодан Қазақстан командасының үздігі Елдос Сметов Олимпиада чемпионы атанды. Ол 60 келі салмақта жеңімпаз болды. Бұл жарыста дзюдошыларымыз жарады. Елдостың артынан Ғұсман Қырғызбаев Париж Олимпиадасының қола жүлдегері атанды. Әлем додасындағы соңғы жеңіс емес екеніне сеніміміз мол. Ендеше Олимпиада тарихындағы Қазақстаннан шыққан чемпиондарды еске алсақ.
1994 жылғы Норвегиядағы қысқы Олимпиада ойындары
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін көптеген елдерде экономикалық дағдарыс орын алды. Қазақстан да сол елдердің күйін кешті. Дегенмен, 1994 жылы Норвегияда өткен Олимпиада ойындарында Қазақстан ұлттық құрамасы дебют жасай алды. Тұңғыш чемпион Владимир Смирнов болды. Шаңғышы Олимпиаданың алтын медалінің иегері атанды. Ол мансабын аяқтағаннан кейін Қазақстанда спорт саласында жұмыс істеуге қалды.
Владимир Смирнов
1996 жылғы АҚШ-тағы жазғы Олимпиада
Қазақ спортшылары 1996 жылғы АҚШ-тағы Олимпиадада лайықты өнер көрсетті. Ұлттық құраманың қоржынында 11 медаль болды.
Василий Жиров бокс бойынша алтын жеңіп алды (81 келіге дейінгі санат). Василий іріктеу турнирлерінде қарсыластарын оңай жеңіп, финалда Оңтүстік Корея боксшысын жеңді. Олимпиададан кейін Жиров АҚШ-қа көшіп, боксшы ретінде мансабын жалғастырды.
Александр Парыгин қазіргі бессайыста алтын медаль жеңіп алды. Бұған дейін спортшы бірнеше рет ҚР чемпионы, сондай-ақ Азия ойындары мен әлем кубогының жүлдегері атанды. Олимпиададан кейін Александр Австралияға көшіп кетті.
Юрий Мельниченко Қырғызстанда дүниеге келген, бірақ өмірінің көп бөлігін Қазақстанда өткізген. 1996 жылғы жарыста спортшы грек-рим күресінде чемпион болды. Олимпиададан кейін бейінді спорт түрінен Қазақстан құрамасының бас бапкері болды.
Сондай — ақ, осы Олимпиадада Қазақстан спортшылары төрт күміс медаль жеңіп алды: Болат Жұмаділов — бокста; Сергей Беляев — тапаншамен атудан екі медаль; Анатолий Храпатый-ауыр атлетикада. Қола: Владимир Вохмянин — жылдам атылатын тапаншадан ату (25 м); Ермахан Ибрагимов, Болат Ниязымбетов — бокс; Мәулен Мамыров — еркін күрес.
Василий Жиров
1998 жылғы Жапониядағы қысқы Олимпиада
Бұл Олимпиадада қазақстандық спортшылардың жолы болмады. Құрама қоржынында екі қола. Владимир Смирнов 1994 жылғы Олимпиада чемпионы тағы да қысқы ойындарға қатысты. Бұл жолы Владимир 15 шақырымдық шаңғы жарысында қола жеңіп алды.
Сондай-ақ Людмила Прокашева қола жүлдеге ие болды. Қазақстандық спортшы 5000 м қашықтықтағы конькимен жүгіру спортында үшінші болды, қазір ол 51 жаста, Павлодарда қаласында тұрады.
Австралиядағы 2000 жылғы жазғы Олимпиада
Қазақстанның үздік спортшылары 2000 жылы жазғы Олимпиадаға қайта қатысты. Сиднейден Қазақстан құрамасы 7 жүлдемен — үш жоғары үлгідегі және төрт күміспен оралды.
Бекзат Саттарханов Олимпиадада қарсыластарын жеңіп, жеңіл салмақ бойынша бокстағы ең жоғары марапатқа ие болды. Сидней ойындарының ширек финалында Түркия өкілі Рамазан Палиани Бекзаттың қарсыласы болды. Бекзат жекпе – жекте қарсыласынан 12:11 есебімен мықтырақ болды.
Жартылай финалда Саттарханов марокколық Тахара Тамсаманиді жеңді (22:10). Жекпе-жектен кейін чемпион өзінің мақсаты туралы сұраққа: «Мен қазақстандық бокс мектебінің кубалықтан жақсы болуын армандаймын», - деп жауап берді.
Финалда боксшы АҚШ – тың қазіргі әлем чемпионы Рикардо Хуаресті 22:14 есебімен сенімді түрде жеңді.
Бір қызығы, соңғы жекпе-жек кезінде Бекзат өзінің жейдесінде өнер көрсеткен жоқ. Боксшы форманы Ермахан Ибраимовтан алды.
«Бекзат рингке шығу үшін менің қызыл жейдемді алды. Мен оның оған үлкен болатынын ескерттім, бірақ ол арқасына түйін байлайтынын айтты. Видеода Саттархановтың арқасына түйін байлағанын байқауға болады. Ол чемпион жейдесінде рингке шыққысы келетінін айтты, бірақ мен ол кезде әлі жеңімпаз болған жоқпын. Бекзат мені алтын медаль жеңіп алатыныма сендірді», - деп еске алды Олимпиада чемпионы Ермахан Ибраимов Саттархановтың құрметіне арналған мерекелік концертте.
Сол әлем додасындағы тағы бір алтынды Ермахан Ибраимов жеңіп алды. Ермахан Ибрагимов Атлантадағы Олимпиада ойындарына қатысып үлгерді, алайда ол жерде тек қола жүлдеге ие болды. Төрт жылдан кейін спортшы қарсыластарын тізе бүктіре алды. 2004 жылға дейін ол бокстан ұлттық құраманы жаттықтырды.
Афинадағы Олимпиада ойындарында жас жаттықтырушының жетекшілігімен команда марапаттардың толық жиынтығын жеңіп алды: Бақтияр Артаев чемпион атанды, Геннадий Головкин екінші болды, ал Серік Елеуов қола алды.
Ол әр жылдары олимпиадалық резерв мектебінің директоры, бокс федерациясының вице-президенті және Бокстан олимпиадалық дайындық орталығының директоры болды. Ермахан Ибраимов 2021 жылдан бастап Алматы қалалық мәслихатының депутаты.
Ольга Шишигина кедергілерден 100 метрлік спринтерлі орғу бойынша бірінші болды. 2001 жылы әлем чемпионатынан кейін жарақатына байланысты Ольга спорттық мансабын аяқтауға мәжбүр болған еді. Олимпиада чемпионы Қазақ мемлекеттік Туризм және спорт академиясында жұмыс істеді, ал 2013 жылы ҚР Парламентінің депутаты болды.
2000 жылы елге күміс медальдарды келесі спортшылар әкелді: Ислам Байрамуков — еркін күрес; Мұхтархан Ділдәбеков, Болат Жұмаділов-бокс; Александр Винокуров — велоспорт.
Бекзат Саттарханов және Ермахан Ибраимов
Грекиядағы 2004 жылғы жазғы Олимпиада
Солт-Лейк-Ситидегі 2002 жылғы қысқы Олимпиадада қазақстандық спортшылар жүлдесіз қалған еді. Алайда Афинадағы жазғы Олимпиада жағдайды түзетті. Мұнда спортшылар өз қоржындарын толықтырып, сегіз медаль жеңіп алды.
Бақтияр Артаев 10 жасынан бастап бокспен кәсіби түрде айналысып, 1998 жылы Жасөспірімдер арасындағы Қазақстан чемпионатын жеңіп алды. Алайда, ең маңызды жетістік 2004 жылғы Олимпиада ойындарында 69 келіге дейінгі санаттағы Жеңіс болды. Осыдан кейін Бақтияр әлем чемпионаттары мен Азия ойындарында тағы бірнеше марапаттарға ие болды, сонымен қатар 2008 жылғы Олимпиада ойындарының ширек финалына жетті.
Грекиядағы Олимпиадада күмісті жеңіп алғандар: Геннадий Головкин-бокс; Георгий Цурцумия-грек-рим күресі; Геннадий Лалиев - еркін күрес; Сергей Филимонов — ауыр атлетика. Дмитрий Карпов, Мхитар Манукян, Серік Елеуовтер қола медальды құрама қоржынына салды.
Бақтияр Артаев
Қытайдағы 2008 жылғы жазғы Олимпиада
2006 жылғы қысқы Олимпиаданы Қазақстан үшін сәтті деп атауға болмайды: құрама медальсыз қалды. Алайда, жазғы Олимпиада ойындарында Қазақстанның танымал спортшылары біраз марапатқа ие болды.
Бақыт Сәрсекбаев — Қазақстанның тумасы, алайда балалық шағы Өзбекстанда өтті. Ол бала кезінен бокспен айналысқан және Олимпиадаға қатысуды армандаған. Спортшы Өзбекстан құрамасына кіргісі келді, бірақ одан бас тартты. Содан кейін Бақыт тарихи отанына оралып, 2008 жылы Қазақстан үшін өнер көрсетіп, олимпиадада топ жарды.
Алла Важенина - ауыр атлет спортшысы. Алла Важенина Ресейдің тумасы. Батыр Сәрсекбаев сияқты ол да өз туған жердің олимпиадалық құрамасына кіруді армандады, бірақ іріктеуден өтпеді. Сол кезде Важенина Қазақстан құрамасына кіріп, 75 келіге дейінгі салмақта олимпиадада ең жоғары марапатқа ие болды.
Күміс медальдар: Асхат Жіткеев — дзюдо; Ольга Рыпакова —секіру; Нұрбахыт Теңізбаев — грек-рим күресі. Қола медаль жеңгендер: Арман Чилманов-таэквондо; Марид Муталимов, Елена Шалыгина — еркін күрес; Еркебұлан Шыналиев – бокс.
Бақыт Сәрсекбаев
2010 жылғы Канададағы қысқы Олимпиада
Қысқы Олимпиада ойындарында Қазақстан алтын және қола медальдарсыз қалды. Жалғыз күміс жүлдені Елена Хрусталева жеңіп алды. Бастапқыда ол Ресей мен Беларуссия құрамаларының сапында өнер көрсетті, бірақ кейін Қазақстан азаматтығын алды. Ұлттық құрама үшін өнер көрсеткен биатлоншы 15 км-ге жеке жарыста екінші орын алды.
2012 жылғы Ұлыбританиядағы жазғы Олимпиада
Жазғы ойындар медальдар тұрғысынан қазақстандықтар үшін дәстүрлі түрде табысты өтті. 2012 жылғы Олимпиада чемпиондары: Александр Винокуров, Ольга Рыпакова және Серік Сәпиев.
Сондай-ақ, күміс медальді боксшы Әділбек Ниязымбетов алды. Қола жүлдеге: Даниял Гаджиев, Гүлель Манюрова, Ақжүрек Танатаров-грек-рим күресі; Иван Дычко бокс бойынша иеленді.
Ольга Рыпакова
2014 жылғы Ресейдегі және 2018 жылғы Кореядағы қысқы Олимпиада
Екі қысқы Олимпиадада Қазақстанның спортшылары екі қола медаль жеңіп алды. Денис Тен және Юлия Галышева. Юлия Галышева - әлем және Еуропа чемпионаттарының бірнеше дүркін жеңімпазы. 2018 жылы Қысқы Олимпиадада спортшы фристайл бойынша қола жеңіп алды. Бұл спорттың осы түріндегі Қазақстандағы алғашқы марапат.
2016 жылғы Бразилиядағы жазғы Олимпиада
Медальдар саны бойынша рекордты (16) 2016 жылы Қазақстан құрамасы қойды. Қазақстанның 2016 жылғы Олимпиада чемпиондары кірген тізім келесідей: Дмитрий Баландин — жүзуде Қазақстанға алтын әкелген алғашқы спортшы. Дмитрий 200 м қашықтықтағы қарсыластарын брасс арқылы жеңе алды. Спортшының құрметіне әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде бассейн аталды.
Ниджат Рагимов Ниджат-Бакудің тумасы. 2016 жылы ауыр атлет 214 кг салмақты көтеріп, әлемдік рекорд орнатты.
Данияр Елеусінов бірнеше рет бокстан Қазақстан чемпионы атанды. Ол әуесқой боксшы болып саналды, бірақ жазғы Олимпиадада жеңіске жеткеннен кейін ол кәсіпқойларға ауысты. Данияр 66,7 келіге дейінгі салмақта өнер көрсетеді.
2016 жылы күміс медальдарды: Гүлель Манюрова — күрес; Әділбек Ниязымбетов, Василий Левит — бокс; Жазира Жаппаркөл — ауыр атлетика; Елдос Сметов — дзюдо жеңіп алды. Қола жүлдеге ие болды: Фархад Харки, Карина Горичева, Александр Зайчиков-ауыр атлетика; Ольга Рыпакова-жеңіл атлетика; Эльмира Сыздықова, Екатерина Ларионова-күрес; Иван Дычко, Дариға Шакимова — бокс; Галбадрахын Отгонцэг — дзюдо.
Дмитрий Баландин
2020 жылы Жапонияда өткен жазғы Олимпиада ойындары
Қазақстан үшін ең сәтсіз болған әлемдік дода болды. Олимпиадада ұлттық құрама 8 медаль ғана қоржына салды. Оның барлығы қола. Олардың қатарында дзюдошы Елдос Сметов, ауыр атлеттер Игорь Сон мен Зульфия Чиншанло, боксшылар Қамшыбек Қоңқабаев, Сәкен Бибосынов, палуан Нұрислам Санаев пен каратэші Дархан Асаділов пен Софья Берульцева бар.
Медальдар кеcтесі жөнінен қорытынды командалық есепте Қазақстан құрамасы 83-орынға тұрақтады.
