30 қазан - Григориан жылнамасының 302-күні. Qazaqstan tarihy порталы бұл күні әлем елдерінде қандай айтулы мерекелер өтті, қандай тарихи даталар болғанын айтып өтеді. Сондай-ақ Қазақстан тарихында елеулі орны бар бірнеше тұлғалар осы күні дүниеге келді.
30 қазанда дүниеге келген танымал тұлғалар
Рымкеш Омарханова – қазақстандық актриса. Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген әртісі. «Құрмет» орденінің иегері. Ол 1939 жылы 30 қазанда Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы, Сарытау ауылында дүниеге келген. Қарағанды қаласындағы музыкалық училищеде білім алды. 1963-1990 жылдары Сәкен Сейфуллин атындағы Қазақ музыкалық драма театрында қызмет атқарды. Кейін Целиноград қаласы әкімдігінің шақыруымен қазіргі Қалибек Қуанышбаев атындағы қазақ мемлекеттік академиялық музыкалық драма театрына қызметке келді. Қазіргі уақытта аталған өнер ұжымында қызмет атқарып келеді. Атақты әртіс көптеген театр қойылымдарында басты рөлдерді сомдаған. М.Әуезовтің «Еңлік- Кебек», «Айман – Шолпан» қойылымдарында Еңлік пен Шолпанның, Ғ.Мүсіреповтің «Қозы Көрпеш - Баян сұлуы» пьесасындағы Баянның рөлін жиі орындаған. Гастрольдік сапармен Қарақалпақстан мен Башқортстанда өнер көрсеткен. 2014 жылы ҚР тұңғыш президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың өз қолынан «Құрмет ордені» мен марапаттады.
Айнакүл Қапасқызы Ершина – қазақстандық ғалым. Физика-математика ғылымдарының докторы, професор. Ғалым Айнагүл Қапасқызы 1950 жылы 30 қазанда Жамбыл облысы, Шу ауданы, Далақайнар ауылында дүниеге келген. 1971 жылы Алматы қаласындағы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтын үздік бағамен тәмамдаған. С. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) аспирантурасын бітірген. 1987 жылдан өзі білім алған Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінде жұмыс атқарып келеді. А. Ершина 1995 жылдан бері жел энергиясын электр энергиясна айналдыратын жел электр қондырғыларын зерттеумен шұғылданады. 1984–87 Қазақстан ғылым академиясының сейсмология институтында қызмет етті. Оның ғылыми жұмыстарының негізгі бағыты – гидромеханика, аэродинамика, жел энергетикасы және экологиялық мониторинг мәселелері. Бірнеше ғылыми жарияланымның авторы.
Жабал Ерғалиұлы – жазушы-драматург, қоғам қайраткері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. ҚР Сенаторлар кеңесінің мүшесі. 1952 жылы 30 қазан күні Солтүстік Қазақстан облысы, Тайынша ауданы, Қарағаш ауылында дүниеге келген. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің журналистика факультетін тәмамдаған. 1973-1997 жылдары Көкшетау облыстық «Көкшетау правдасы» газетінде кіші әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі, редактордың орынбасары қызметтерінде болды. 1997 жылы Көкшетау облысы таратылғаннан кейін Көкшетау қалалық «Көкшетау» газетін ұйымдастырды. 1997-2005 жылдары «Көкшетау» газетінің бас редакторы қызметін атқарды.
2007 жылдың 18 тамызындағы сайлауда Ақмола облыстық мәслихатының депутаты болып сайланды. Облыстық мәслихаттың әлеуметтік мәселелер жөніндегі тұрақты комиссиясының төрағасы, Ақмола облысы әкімдігі жанындағы бюджет комиссиясының, діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі Кеңестің, Қазақстан халқы облыстық Ассамблеясының, тіл және ономастика жөніндегі және тағы да біраз облыстық комиссияларының мүшесі болды. 2011 жылдың 3-ші сәуірінде кезектен тыс өткізілген Қазақстан Республикасының Президенті сайлауында Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Ақмола облысы бойынша сенімді өкілі және Ақмола облыстық қоғамдық штабының төрағасы міндетін абыроймен атқарып шықты. 1995 жылдан Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі. Қазақстан Жазушылар одағының басқарма мүшесі. Қазақстанның «Бас редакторлар клубының» мүшесі. Қазақстан Журналистер одағының және Жамбыл атындағы Халықаралық сыйлықтарының лауреаты.
Жазушының алғашқы әңгімелері 1978 жылы Алматыда жарық көрген жас жазушылардың антологиясында басылып шықты. Жазушының “Сөне көрме, жұлдыздар”, “Қазақтың Қарасай батыры”, “Ұлтым менің, ұлысым менің”, “Хан көтерген ел едік ер ұланын”, “Бұлтты түнгі толған Ай”, “Жол сапар жалғаса береді”, “Тәуелсіздік толғауы”, “Әлемді жүрегіне сыйғызған”, “Лето без дождя”, “Құлпытастың көз жасы” атты кітаптары жарық көрген. “Соңғы тұяқ”, “Ескі арба” повестерінің, “Бұлтты түнгі толған Ай”, “Тойғандар мен тозғандар”, “Жетім тағдыр” драмалық шығармаларының авторы. Бұл драмалық шығармалары Қазақстанның театр сахналарында сәтті қойылып келеді.
Медет Мұхамедсадықұлы Шотабаев - Опера солисі. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. ҚР Тұңғыш Президент қорының сыйлығының иегері. «Қазақстанның 100 жаңа есімі» Ұлттық жобасының жеңімпазы. Талантты әнші 1981 жылы Семей қаласында дүниеге келді. Семей қаласындағы Мұқан Төлебаев атындағы музыкалық колледжін тәмамдаған. Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық өнер консерваториясын «Жеке ән айту» мамандығы бойынша, Қазақстанның Халық әртісі Б.Жылысбаевтың сыныбында оқып шығады. Бүгінгі таңда «Астана Опера» мемлекеттік опера және балет театрының жетекші үздік әншілерінің бірі. 2006-2008 жылдар аралығында Рената Тибальди мен Марио дель Монако атындағы академияда оқыған (Пезаро, Италия). Көптеген халықаралық және республикалық байқаулардың жеңімпазы. «Шабыт» IX халықаралық шығармашыл жастар фестивалінің бас жүлде иегері, Италияда өткен Беньямино Джильи атындағы халықаралық байқауының дипломанты, Финляндияда өткен «XXІ ғасыр өнері» халықаралық байқауының бас жүлде иегері, Румыниядағы Х. Даркле атындағы халықаралық вокалистер байқауының бас жүлде иегері.
30 қазан - әлемде
30 қазан – Ресейдің әскери теңіз күштерінің құрылған күні. Бүгін 300 жылдан астам тарихы бар Ресейдің әскери теңіз күштерінің құрылған күні. Бірақ атаулы күн 1996 жылдан бастап кәсіби мереке ретінде аталып өтіліп келеді. Тарихқа шегініс жасар болсақ, 1696 жылы 30 қазанда орыс патшасы І Петрдың бұйрығымен тұрақты әскери теңіз флотын құру туралы шешімі қабылданды. Бұл әскери теңіз флотының құрылуына, XVII-XVIII ғасырлар тоғысында Ресей мемлекетінің экономикалық және әлеуметтік дамуына басты кедергі болған аумақтық, саяси және мәдени оқшаулануды еңсерудің қажеттілігі басты себептерге айналды. Сондықтан 1690 жылдары Ресейде әскери кеме жасау басталды. Көп ұзамай кемелер Воронеж мен Санкт-Петербургте, Ладога мен Архангельскте салына бастады. Азов және Балтық флоттары, кейінірек Тынық мұхиты, Солтүстік, Қара теңіз флоттары және Каспий Флотилиясы құрылды.
XVIII ғасырдың бірінші жартысында орыс теңізшілері көптеген маңызды географиялық жаңалықтар ашты. 1740 жылы В. Беринг пен А. Чириков Петропавл-Камчатканы құрды. 1741 жылы бұғазды ашып, Солтүстік Американың батыс жағалауына жетті. XVIII ғасырдың екінші жартысы мен XIX ғасырдың басында Ресей әскери теңіз күштері әскери кемелер саны бойынша әлемде үшінші орынға шықты. Екінші дүниежүзілік соғыс уақытында Кеңес әскери теңіз күштері қатал сынақтарға төтеп беріп, соғыс ұрыстарын теңізде, аспанда және құрлықта жүргізіп отырды. Бүгінгі таңда Ресейдің әскери теңіз күштерінің сенімді жауынгерлік техникасы бар: олар қуатты зымыран крейсерлері, атом сүңгуір қайықтары, суастыға қарсы кемелер, теңіз авиациясының ұшақтары тағы басқа.
30 қазан – инженерлік-техникалық мамандық қызметкерлерінің күні. Бұл атаулы күнді инженер-техникалық салаға қатысы бар мамандар қарсы алады. Әр түрлі зауыт-фабрикалардың инженерлері, жобалау және конструкторлық бөлімшелердің механиктері, өнертапқыштар, құрал-жабдықтарға қызмет көрсететін персоналдар 30 қазанды асыға күтеді. Бүгінгі таңда инженер-механик мамандығы – инженерлік жобалау және әртүрлі технологиялық жабдықтарды пайдалану саласындағы әмбебап әрі сұранысқа ие мамандықтардың бірі. 1854 жылы орыс флотында механик-инженерлердің алғашқы корпусы құрылды. Бүгінгі күні бұл сұранысқа ие мамандарды бүкіл әлем бойынша көптеген институт дайындайды.
30 қазан – Суланған кепкен нан күні. Бұл мерекені шай ішіп отырып, оған нанның қыртысын, кептірілген нан немесе кепкен тоқаш батырғанды ұнататындар атап өтеді. Кейбір адамдар үшін шайға нанды батырып ішу дәмдірек болып саналады. Әсіресе таңғы асқа суланған кеткен нан жеу пайдалы. Ұзақ уақыт бойы кептірілген нан асқазан ауруларына қарсы ең жақсы дәрі деп есептелінеді. Көптеген адамдар оны дұрыс ас қорыту тағамы ретінде пайдаланады.
30 қазан – Бүкіләлемдік өмір күні (World Life Day). Өмір – адамзат үшін ең басты баға жетпес байлық. Өмір бойы адамдар өздеріне және жақындарына қамқорлық жасайды, биік белестерді бағындырады. Сәтсіздіктерге ұшырайды. Әр түрлі қиындықтарға тап болады. Тағдыр сан түрлі сыйлықтарымен күтеді. Ғашық болады, қайғырады, жылайды, қуанады. Өмір осысымен адамзат үшін бағалы болып есептеледі. Ежелгі грек мифологиясында адам өміріне жауапты құдайлар болған деп болжанған. Эллиндер мен римдіктер үш құдай қолдарында жіптер ұстап, тағдырдың матасын тоқып, өткенді, бүгінді және болашақты алдын ала анықтайды деп сенді. Қазіргі адам өмірдің барлық бұрылыстарымен оның қолында екеніне сенімді. Туғаннан өлімге дейінгі жол қаншалықты қиын болса да, табиғат, Құдай немесе басқа да жоғары күштер өздерінің ұмтылыстары мен жоспарларын жүзеге асыру мүмкіндігін бағалауы керек. Кеңес жазушысы Н. Островский: «Адам үшін ең қымбат нәрсе - өмір. Ол оған бір рет беріледі және оны мақсатсыз өмір сүрген жылдар үшін азап шекпеу үшін өмір сүру керек» деген болатын. Осы ғылымдардың негізінде жатқан философия мен биологияның маңызды тұжырымдамасының құрметіне мереке құрылды. 30 қазанда Дүниежүзілік өмір күні атап өтіледі.
30 қазан – Африка тамақ және тамақ қауіпсіздігі күні. Бүгінгі таңда Африка құрлығындағы көптеген елдердің экономикасы ауыл шаруашылығына тәуелді. Бірақ сол елдің экспортыда сол салаларға мәжбүрлі. Сондай-ақ континеттің көптеген аймақтарында адамдар аштықта жүр. Осы орайда жұртшылықтың назарын аудару мақсатында жыл сайын 30 қазанда Африка тамақ және тамақ қауіпсіздігі күнін атап өтеді. Африка континентінің көптеген елдері кедейлік деңгейін төмендетуді және тамақтану мен тамақтанбау мәселесін жоюды мақсат етіп қойды. Ол үшін 2003 жылдың шілдесінде Африка елдерінің басшылары Мозамбикте Африка Ауыл шаруашылығын дамытудың жан-жақты бағдарламасы туралы Декларацияға қол қою үшін жиналды.
Осы декларацияға сәйкес, елдер тамақтанбау проблемаларын жеңудің жолын табуы керек. Барлық күш-жігерге қарамастан, жағдай нашарлай берді, 2012 жылы тек кейбір елдерде жақсартулар байқалды. 2010 жылдың қазан айында Уганданың Кампала қаласында өткен Африка одағының саммитінде жыл сайын 30 қазанда атап өтілетін африкалық тамақ және тамақ қауіпсіздігі күні жарияланды. Бұл іс-шара аштықтың аяқталуына көбірек қолдау көрсету үшін құрылды. Қазіргі уақытта Африка елдерінің үкіметтері 2025 жылға қарай аштықты жеңуге тырысуда. Жыл сайын АС саммитінде Африкадағы тамақтану мәселелерінің маңыздылығын көрсететін әртүрлі іс-шараларды ұйымдастыру үшін арнайы тақырып таңдалады.
30 қазан - Ресейде жаттықтырушылар күні. Әр адамның өмірінде тұлға ретінде қалыптасу кезеңі, сәттіліктің қалыптасуы балабақшада, мектепте, колледжде, техникумда, университетте оқумен тығыз байланысты. Бұл кезеңде ата-аналар мен достар ғана емес, тәрбиешілер, мұғалімдер, мұғалімдер де маңызды рөл атқарады. Көптеген адамдар үшін олар жақсы оқыған, тәрбиеленген, мәдениетті, көпжақты дамыған адамның үлгісіне айналады, кейде тіпті адамгершілік бағдарына айналады. Көптеген адамдардың өмірінде спорт үлкен рөл атқарады. Біреу үшін бұл денсаулықты нығайтуға, өзін-өзі бағалауды арттыруға, төзімділікті қалыптастыруға, физикалық және ерік-жігер қабілеттері мен қасиеттерін кеңейтуге, тәртіп сезімін оятуға үлкен мүмкіндік болады. Басқалар үшін спорт өмірдің бір бөлігіне, кәсіби қызметке айналады.
