Бір халық өзінің тарихын білмесе, бір ел өзінің тарихын жоғалтса, оның артынша өзі де жоғалуға ыңғайлы болып тұрады.
Міржақып Дулатұлы

Мәдени серуен: Халық музыкалық аспаптары музейі

3429
Мәдени серуен: Халық музыкалық аспаптары музейі - e-history.kz
Іші ән мен күйге толы ғимаратқа кіргенде, өзіңді қазақ даласында ән шырқап күй шерткен Ықылас, Құрманғазы, Дина Нұрпейісованың заманына келгендей сезінесің.

Қазақ халық музыкалық аспаптарының музейі алғашқы рет келушілерге өз есігін 1980 жылы ашты, отызжылдық тарихы бар музей бүгінгі күні ел мақтанышы, республикада баламасы жоқ қазақ музыкалық мәдениеттің асыл қазынасы болып табылады. 

Сонымен бірге музей ғимараты Қазақстан тарихы мен архитектурасының құнды ескерткіші болып саналады. Верный қаласындағы қоғамдық құрылыстың ағаш сәулет өнерін 1908 жылы атақты сәулетші А.П. Зенков жобалаған.

4a8e370166eb4b84ed344cc623a2e281.jpg

Музей ХІХ-ХХ ғасырларда атақты қобызшы Ықыластың құрметіне аталды, ол халық шығармашылығының тазалығы мен әр түрлі ұлттық аспаптардың сақталуын насихаттаған еді.

3f68ae1ee56531bce416ea7873d89c10.JPG

Ықылас (1843-1916 жж.)

Бүгінгі күні мұражай қазақ халық аспаптарының және әлем халықтары аспаптарының бірегей жинағын ұсынады. Қазақстанның түкпір-түкпірінен жиналған ежелгі қазақ халық музыкалық аспаптары, ТМД және әлем халқының музыкалық аспаптары жинағы да осы жерден орын тепкен.

eb4c23d6cd1cc0af4a4a4b8211161d31.JPG

3cfba60f39e77e4e04ab8d09c78e5b79.JPG

Әлем халқының музыкалық аспаптар залы.

a040e2aa64e908519bfc97803e69ee1b.JPG

Түпнұсқа-аспаптар ерекше маңыздылықты көрсетеді. 

Сол ежелгі экспонаттардың бірі — Жарас бақсының нарқобызы. Осы нарқобыз бақсымен бірге жерленген, бірақ уақыт өте қабірден қобыз үні естілген деген аңыз бар. Сонда олардың замандастары нарқобызды қабірден қазып алып, оны халық игілігіне ұсыну туралы шешім қабылдады.

b276433117f7731a79c550b86e8c7fff.JPG

Жарас бақсының нарқобызы

Тағы да бір құнды экспонат — саз сырнай — ежелгі үріп ойнайтын аспап, ол 1220 жылы өртелген орта ғасырлық Отырар қаласында жүргізілген қазба нәтижелерінде табылды.

2c3d13d32d012f4ed0861b2a056d58de.JPG

«Кішірек» құнды аспаптар да бар, себебі олар келесідей ұлы адамдарға тиесілі болды олар: Құрманғазы, Біржан сал, Жамбыл Жабаев, Бақыз-жырау Исабек және т.б еді. Абай Құнанбаевтың домбырасын музейге оның немересі тапсырған. Бұл домбыра үш шекті және пішіні қалыпсыз.

f8e332d873efef95ae1c547747915755.JPG

Абай Құнанбаев және Біржан сал домбырасы 

907299fa12adaebf88db34c4d47bc1e9.JPG

Шашубай Қошқарбаевтың сырнайы

4a79003968606a5b398588f4ff659aae.JPG

Бақыз жырау Исабектің қылқобызы

Жетіген, адырна, сазген, дудыға, тоқылдақ сияқты аспаптар халық әңгімелері, жазба деректер мен ғылыми ізденістер нәтижесінде анықталған және халық шеберлерінің этнографиялық сипаттаулары бойынша қалпына келтірілген.

82168dc9f50950542b2af978936a7408.JPG

Жетіген (оң жақта)

d590e6571be08e2bffa670fcf94eb52c.JPG

Адырна

f1304751a743ac774f71ed72b06d8806.JPG

XIII-XIV ғғ. Көшпенді бата оқыр кешенінде табылған домбыра

Келушілер үшін жеті экспозициялық зал ашық, олар: археология, соқпалы-даңғырлап ойнар және үрмелі аспаптар, мемориалдық музыкалық аспаптар, домбыра және қобыз, әлем халқының аспаптары, уақытша көрмелер мен тұсаукесер, концерт залдары. 

Қалпына келтірілгеннен кейін экспозициялық залдарда қазақ халқының музыкалық тарихы, дәстүрі және тұрмысы туралы ақпарат берер Media table мультимедиялық жүйесі пайда болды. 

06c724713d0c69bd83f4aaec9e24c1ba.JPG

Ұлы Абай қолда ұстаған домбыраны тамашалап, ежелгі бақсыға серік болған қобызды өз көзіңмен көріп, бірнеше ғасырлар бұрын пайда болған жетіген және асатаяқтың қалай үн шығарғанын естігіңіз келсе... Қазақ халқының музыкалық аспаптар музейіне асығыңыздар, мұнда бәрі де мүмкін!

Алена ДЕМЧЕНКО

Орыс тілінен аударғандар: 

Айгерім ОСПАНОВА

Олжас БЕРКІНБАЕВ

Автор:
Сауалнамалар
Мектептердегі тарих пәнін оқыту деңгейін қалай бағалайсыз?