Қазіргі кезде мамандар бұл жәдігер Ақтамберді батырдікі болуы мүмкін деп жорамалдауда. Жоңғар соғысы кезінде ол ержүрек батырлығымен қоса, от тілді, орақ ауызды шешен болған. Ол өзінің дастандарының бірінде сауыты жайлы мәлімет бере кеткен. Бұл мәтінді Роберт Рождественский орыс тіліне аударғанымен, құнды жәдігер 80 жылға жуық қорда жатады деп ешкім ойламаса керек. Өткен аптада мұражайға келген батыр ұрпағы Асқап Жұмаділов сауыттың ұрпақтан-ұрпаққа берілгенін айта кетті. ХХ ғасырдың басында сауыт әулет үлкеніне сақтауға берілген.
Бірақ көп кешікпей төңкерістің қанды жарқылы оның отбасын туған жерін тастап кетуге мәжбүр етеді. Алайда көрші Қытайға қоныс аудара алмады, себебі олар шекарашылардың көзіне түсіп, көбі қаза тапты.
Кейін жауынгерлердің бірі қажетсіз сауытты мұражайға тапсырды. Асқап Жұмаділов құнды сауытты көрді, бірақ кеңес уақыты осындай туыстық тамырлар туралы қорықпай айтатын заман емес еді . Соңғы жылдары ақсақал ежелгі әбзелдерді табуға тырысты.
«Бүкіл осы жылдар бойы бізде сауыт туралы ешқандай мәліметтер болған жоқ, –деп, түсіндірді директоры мұражайы Бекен Теміров. –Ол өте нашар күйде болды, тот басқан өрімі мүлде шашылып қалған. 30-шы жылдарда оны мұражайда өзгерткені ғана мәлім. Енді бұл құндыі заты Ақтамберді батырға тиісілі екенін растайтын нұсқа пайда болды».
Ежелгі сауыт жаңғыртылды және Аягөз өлкетану мұражайының жаңа аудандық бөлімінде экспозициялық қатарын толтырады.
zakon.kz