Бір халық өзінің тарихын білмесе, бір ел өзінің тарихын жоғалтса, оның артынша өзі де жоғалуға ыңғайлы болып тұрады.
Міржақып Дулатұлы

Хронология

Үйсін мемлекеті (б. з. б. I ғ. аяғы)
Үйсіндер Гундардан тәуелсіздігін алып, Жетісу, Шығыс Қазақстан және Жоңғария жерін мекендеген сақ тайпаларының ұрпақтарымен бірлесіп, өз мемлекетін құрды.

Қытай жазба деректерінен белгілі болғандай, б.з.д. бірінші мың жылдықтың соңына қарай Жетісу, Тянь-Шань және Тарбағатай аймағында Үйсіндер мемлекеті қалыптасты. Алғашында Үйсіндер Данхэ өзені бойын қоныстанды, бірақ б.з.д. III ғасырда юэчжи тайпасының қысымымен Моңғолияға қоныс аударуға мәжбүр болды, соңынан ғұндардан жеңіліс тапқан соң, Жетісу мен Жоңғарияға қоныс аударуға мәжбүр болды.


Мемлекет тұрғындарының саны 630 мың адамға жетті
Ұлы гуньмо Цылими кіші гуньмо Мочжэнньцзянның тапсырысымен өлтіріледі.
Солтүстік чешейдің билеушісі Угуя ғұндардан қашып үйсіндерді паналады