«Жас та тәуелсіз мемлекетті басқару – әлбетте, бұрынғы Кеңес Одағында ешкім арнайы үйретпеген ғылым. Маған білім мен тәжірибенің қайнар көзіне айналып, мінез-құлқымды қалыптастырған, көзқарасымды кеңейткен өмірдің ауыр университетінен өтуге тура келді. Басқаша айтқанда, мен мемлекеттік маңызы бар қиын міндеттерді шешуге және төңірегіме миллиондарды жинауға қабілетті, жауапты адам болып қалыптастым»
Алайда нәтиже көзге ұрып тұр: Қазақстан 126 ұлт өкілінің берекелі ортақ
шаңырағына, туған Отанына айналды.
Нақты тәуелсіздікке қол жеткізу әлеуметтік-экономикалық реформаларды ғана емес, сондай-ақ саяси, интеллектуалды, рухани қолдауды талап етеді. Әрі бұл орайда қоғамды біріктіретін ахуал қалыптастырмайынша болмайды, ал ол үшін таяудағы, сондай-ақ болашақтағы көкжиектерге есептелген стратегияның идеялық сарабы қажет.
«Қазақстан халықтарының форумында мен біздің басты игілігіміз–халықтар
достығын қазақстандықтардың бірнеше буыны қалыптастырғанын атап
көрсеттім. Әрі біз сол құндылықты қастерлей білуге тиістіміз. Дәл сол
жолы мен алғаш рет шешуші диалог алаңы және этносаралық диалог
тиімділігінің кепілі ретінде Қазақстан халықтары Ассамблеясын құру
туралы стратегиялық бастамамды жарияладым»
«1995 жылдың 1 наурызында мен ҚХА-ны құру туралы Жарлыққа қол қойдым. Сол арқылы басты міндеті мемлекет пен азаматтық қоғам институттарының әріптестігі негізіндегі этностар мүдделерінің бірігуін қамтамасыз ету, тиімді этносаралық қарым-қатынас жүргізу және ортақ саяси, құқықтық, мәдени орта қалыптастыру болып табылатын жаңа консультативті-кеңес органы құрылды. Қазақстан халықтары Ассамблеясы басынан бастап этностық топтар өкілдіктерінің механизмі, мемлекеттік этностық саясатты жүзеге асырудың маңызды институты есебінде ойластырылды»
Нұрсұлтан Назарбаев: «Тереңнен ойластырылған ішкі саясат жүргізе отырып, көптеген
сараптамалық болжамдар мен әртүрлі пиғылдарға қарамастан, біз қазақ жеріндегі
этносаралық қарама-қайшылықтардың алдын алып, жанжалға, ішкі қиындықтарға жол бермедік
және сол арқылы Қазақстанның көпұлтты халқының болашаққа жарқын жол салуына жағдай
жасадық. Осылайша, Қазақстан 1980–1990 жылдары ұлтаралық бейбітшілік пен келісімнің
іскер формуласын жасап, этносаралық және дінаралық жанжалдарға жол бермеді, посткеңестік
оқшаулану дағдарысынан аман өтті»
Саяси партиялар, бұқаралық қозғалыстар, кәсіптік одақтар, әйелдер, ардагерлер ұйымдары,
мүгедектер ұйымдары, жастар мен балалардың бірлестіктері, ғылыми, техникалық,
мәдени-ағартушылық, мәдени-спорттық және басқа да ерікті қоғамдар, шығармашылық одақтар,
қоғамдастықтар мен азаматтық қоғамның басқа да институттары қоғамдық бірлестіктерге
жатқызылды.
Қазақстандық қоғамды әлеуметтік тұрғыда жаңғыртудағы саяси-құқықтық тетіктердің маңызы барынша айқындала түсті. 1999 жылдың желтоқсанында әлеуметтік әріптестік жөніндегі үшжақты республикалық комиссия құру туралы қаулыға қол қойылды, әрі ол конструктивті әлеуметтік-экономикалық және еңбек қарым-қатынасын дамытуға бастау болды.
Барлық азаматтық қоғамның қалыптасуына 1995 жылы республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы үлкен ықпал етті. Жаңа Конституция идеологиялық және саяси әртектілікті, қоғамдық бірлестіктердің заң алдындағы теңдігін паш етті
Көптеген адамдар тарихи Отанына - Ресей, Украина мен Беларусь, Германияға және басқа да елдерге оралуға тырысты. Еліміздің тұрғындар саны айтарлықтай азайып, ауылдар мен моноқалалар қаңырап қалды. Осының бәрі Қазақстанның адами және экономикалық әлеуетін әлсіретіп, оның болашағына қатер төндірді.
Елден көптеген тұрғындар үдере көшіп жатқанда шетелдерде тұратын қазақтар, керісінше, тарихи отанына орала бастады. Шетелдегі қазақ диаспораларының сан мыңдаған өкілдері елдегі экономикалық дағдарыс пен тұрмыстың төмендігіне қарамастан, тәуелсіз Қазақстанға ағыла бастады. Олардың арасында белгілі ғалымдар, жазушылар, әртістер, суретшілер, қоғам қайраткерлері бар еді. Тек қана стихиялы емес, сондай-ақ тәртіппен жүргізілген бұл үдеріс ел үшін ауыр соққан көші-қон зардаптарының орнын толтыра алатыны белгілі болды.
Стратегия-92-де кезінде Қазақстаннан амалсыз көшіп кетуге мәжбүр болған қандастарымыздың тарихи отанына оралуына жағдай жасау туралы айтылған еді. 1992 жылдың 26 маусымында қабылданған «Иммиграция туралы» заң тарихи отанына оралғандарға репатриант мәртебесін беретін. Билік өз шешімі арқылы олардың орналасуына тиісті аймақтарды бөліп, материалдық-қаржылық көмек жасады. 1991–1994 жылдар аралығында Қазақстанға 122 мың қазақ, оның ішінде бұрынғы одақтас республикалардан – 57 мың, Моңғолиядан – 21 мың , Ираннан – 3,7 мың, Түркиядан - 1,9 мың адам қоныс аударды. Қазақтардың атамекеніне бет алған тарихи көшін біз бейнелі түрде «Нұрлы көш» деп атадық.
«1995 жылдың наурызындағы ҚХА-ның бірінші сессиясында менің «тұрақтылықтың қуатты белдігі» ретінде кезінде тарихи отанынан ажырап қалған қандастарымыздың мәдениетін, Қазақстанмен ақпараттық және адами байланыстарын үзбеуін ескертуім тегін емес еді. Біздің еліміз туралы шынайы ақпараттардың кеңінен таратылуы таяу және алыс шетелдердегі біздің достарымыздың санын көбейте түспек. Сөйтсек, мемлекет «халықтық дипломатияны» сыртқы саясатқа, басқа елдермен арадағы қарым-қатынасты дамытуға бағыттай отырып, көшіқон үдерістерінен де пайдалы нәтиже таба алады екен»
Конституцияның 1-бабына сәйкес, Қазақстан – зайырлы мемлекет. Әрі оның рухани күші дәстүрлі
діндерді, конфессияаралық бейбітшілік пен келісімді құрметтеуіне негізделеді. 1990-шы
жылдардың басында жаңа тәуелсіз мемлекеттерді қамтыған діни ренессанс Қазақстанды да айналып
өте алмайтын. Халықтар өмірінде дін қашанда айрықша маңызға ие болды. Біздің елімізде
этностық қана емес, сондай-ақ конфессиялық тұрғыда да ерекше жағдай қалыптасты.
Кеңестік кезеңде Орталық Азия мен Қазақстан мұсылмандарының Діни басқармасының штаб-пәтері Ташкентте орналасқан еді. Біздің еліміздің мұсылмандары үшін 1990 жылы Қазақстан мұсылмандарының діни басқармасының ашылуы ерекше оқиға болды. Орыс Православие шіркеуінің қазақстандық епархиясы кеңестік кезеңде тікелей Орыс Православие шіркеуіне бағынатын. Тәуелсіз Қазақстанда Орыс Православие шіркеуінің қазақстандық епархиясын ортақ құрылымға біріктіру басталды.
©️ 02.07.2020
«ҚазАқпарат» ХАА
1992 жылдың 15 қаңтарында қабылданған және діни төзімділіктің базалық ұстанымдарын айқындайтын «Дін еркіндігі мен діни бірлестіктер туралы» заң қоғамдық тәртіпке нақты қатер төндіретін секталар мен ағымдарға байланысты шектен шыққан либерализмімен де ерекшеленетін. Қазақстанда олардың қызметіне жол бермеу және бұрынғы конфессиялық саясаттың кінәраттарын жою үшін заң кейінірек жетілдірілді.
