нұрсұлтан назарбаев
«Мен реалист саясаткер ретінде Қазақстанның жағдайында іргелес Ресей мен Қытай және бүкіл әлемге ықпалы үлкен супердержава – АҚШ сияқты ірі мемлекеттермен өзара тиімді, достық қарым-қатынастың маңызды екенін түсіндім. Біз тәуелсіздіктің алғашқы жылдарының өзінде өзара сенімге негізделген осындай байланыстарды нығайтуға кірістік. Қазақстанның әлемдік саясаттан тысқары қалмауы Ресей, Қытай мен АҚШ сияқты үш державамен арадағы жемісті әріптестіктің арқасы екеніне мен берік сенімдімін»
Екіжақты қарым-қатынастың негізгі бағыттарын нақтылаған бірінші тарихи құжат
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы 1992 жылдың 25 мамырында қол
қойылған Достық, әріптестік пен өзара көмек туралы келісім болды.
Сонымен қатар Қазақстанның жетекші еуропалық елдермен арадағы дипломатиялық байланыстары қалыптасып, дами түсті
нұрсұлтан назарбаев
«Аумағымыздағы Семей сынақ полигоны, мұраға қалған кеңестік қару-жарақ тәуелсіз республиканың меншігіне өткеннен кейін, бізге үлкен таңдау жасау қажет болды. Бәске ұзақ мерзімді ұлттық қауіпсіздік тігілді. Таразының бір басында, өзіміздің әскери қуатымыздың ресурсы ретінде ядролық әлеуетті сақтап қалу, ал екінші басында өзіміз үшін ядролық қарусыз болашақ таңдап, одан бас тарту арқылы бүкіл жер жүзіне біздің мақсатымыз күшімізді қару-жарақ жинаумен дәлелдеу емес екенін көрсету тұрды»
Біздің аумағымыздағы ядролық әлеует проблемасының шешімі белгілі бір деңгейде – Ресей, Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан мен Армения арасында 1992 жылдың мамырында Ташкентте қол қойылған Ұжымдық қауіпсіздік келісіміне айтарлықтай әсер етті.
Аталмыш алты елдің кез келгеніне төнген сыртқы агрессия қатері қалған қатысушылардың оған, кез келген қажет болса, әскери көмек те беруге міндеттейтін.
Нұрсұлтан Назарбаевтың идеясы тек қана БҰҰ-да қолдау тауып қойған жоқ – оны құрлықтағы
саяси ахуалды нақтылайтын, ЕҚЫҰ мен Араб мемлекеттерінің лигасы сияқ ты, ықпалды
халықаралық құрылымдар да қолдады. 1993–1994 жылдары арнайы жұмыс тобы АӨСШК-нің базалық
құжаттар пакетін әзірледі. АӨСШК-нің берік заңды іргетасы қаланды, енді жалпыазиялық
сенімді қауіпсіздік жүйесін құруға мүдделі барлық күштерді ауыр жұмыс күтіп тұрды.
нұрсұлтан назарбаев
Елбасы ұстанған берік ұстанымның арқасында 1991 жылы 8 желтоқсанда қол қойылған Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құру туралы келісімде, сондай-ақ сол жылдың 21 желтоқсанындағы Алматы декларациясында сол кездегі шекаралар бөлінбейді және оған ешкім қол сұқпайды деп мәлімделді.
Алайда халықаралық ережелер бойынша шекараның толықтай заңды түрде рәсімделуі үшін бақандай 13 жыл қажет болды.
нұрсұлтан назарбаев
«Қазақстан батальоны, тәуелсіз мемлекеттердің басқа да бөлімшелерімен бірге, тәжік жерінде бейбітшілік орнатуға ықпал етті. Алдына қойылған міндеттерді орындау барысында қазақстандық сарбаздар бірнеше мәрте Тәжікстан аумағына енуге әрекет жасаған қарулы құрылымдарға соққы берді, қару-жарақ пен есірткі тасымалына тосқауыл қойды».
ТӘЖІКСТАНДА 1992 ЖЫЛЫ БАСТАЛҒАН АЗАМАТ СОҒЫСЫ КЕЗІНДЕ ОНДАҒАН МЫҢ АДАМ ҚЫРЫЛЫП, ЖҮЗДЕГЕН МЫҢ АДАМ БОСҚЫНҒА АЙНАЛДЫ.
Іс жүзінде тәжік-ауған шекарасы күзетілмеді. Одан қарулы топтар еркін өтіп жататын, есірткі еркін тасымалданатын және осының бәрі бүкіл аймаққа елеулі қатер төндіретін. Тәжікстанның Жоғарғы Кеңесі ТМД елдеріне республикаға бітімгерлік күштерін енгізу туралы өтініш жолдады.
Н.Назарбаев тұңғыш рет еуразиялық бастаманы 1994 жылдың 22 наурызында Ұлыбританияға жасаған сапарым кезінде айтты
Өз сөзінде Елбасы Қазақстанның ерекшеліктерін түсіндіре отырып, біздің бір кезеңде еуропалық және азиялық аймақтық халықаралық ұйымдарға мүше екенімізді көрсетеді. Өз сөзінде Елбасы: «Біз өзіміздің геосаяси жағдайымыздың маңызын түсінеміз және қауіпсіздікті нығайту жөніндегі орталық болуға әзірміз»,-дейді.
Лондондағы осы сөзінен кейін, бір аптадан соң, Н.Назарбаев Мәскеу мемлекеттік университетінің мінберінен Еуразиялық одаққа бірігу қажеттігін мәлімдейді және Достастықтың зиялы элитасын, ТМД құрылғаннан кейінгі екі жылда бір орында табандап қалған, көпқырлы ықпалдастыққа тың серпін беруге шақырады.
Арада алты жыл өткен соң, 2000 жылдың 10 қазанында, Қазақстан, Ресей, Беларусь, Қырғызстан мен Тәжікстан Еуразиялық экономикалық қоғамдастықты құрды. Кейін бұл идея Кедендік одақта да, Еуразиялық экономикалық одақта да әрі қарай дамыды.